De afgelopen maanden ben ik met Zingaro behoorlijk vaak over het Markermeer en de Gouwzee gevaren en het viel mij op dat er tot nu toe erg weinig fonteinkruid is.  Ik vroeg me af waarom dat zo is en ik ben daarom op onderzoek uitgegaan.

Ik heb contact opgenomen met Sylvia de Bres van Rijkswaterstaat en die gaf dit antwoord:

“Het voorkomen en dichtheid van waterplanten kan sterk van jaar tot jaar fluctueren. Dat heeft verschillende oorzaken en verschilt ook per soort waterplant. Van bodembedekkende soorten, zoals kranswieren is bekend dat ze in het IJsselmeergebied de meest stabiele vegetaties vormen. Als ze eenmaal in hoge dichtheid voorkomen dan is de kans heel hoog dat ze het jaar daarna weer opnieuw daar voorkomen. Dat heeft men name met de overwinteringsstrategie te maken.

Doorgroeit fonteinkruid is een soort die veel sterker fluctueert in areaal en dichtheid. Dat heeft te maken met variaties in weer tussen jaren maar ook met de planteigenschappen, hoe de planten groeien en overwinteren, en hoe gevoelig planten zijn voor vraat van vogels (zaden of wortelstokken) of ziektes tijdens de groei of overwintering.

Doorgroeit fonteinkruid kan overwinteren als zaad en waarschijnlijk ook via wortelstokken. De overwintering via wortelstokken is minder effectief in elk geval minder effectief dan bv bij de kranswieren. Maar ook gedurende het groeiseizoen kan vraat of een ander oorzaak gemakkelijk toe leiden dat een soort er ineens minder is. Ook kan concurrentie tussen planten om licht en voeding een rol spelen. In dit geval kan doorgroeit fonteinkruid verdrongen zijn door een andere soort. Dat zien we dan later in de gegevens terug.”

Ik heb ook nog ff gebeld, en er zijn een aantal andere mogelijke oorzaken. Doordat het water steeds helderder wordt groeien andere soorten bodembedekkende waterplanten steeds beter en verdringen ze het doorgroeit fonteinkruid. Verder kan het zijn dat vissen ook een rol spelen, sommige vissen (zoals Brasem en Karper) woelen de bodem om en dat heeft een negatieve invloed op de bodembedekkers die het fonteinkruid juist tegenhouden. Uitzetten van vissoorten die juist waterplanten eten kan niet omdat het een natura2000 gebied is, en het is bovendien de vraag of het helpt specifiek tegen het Fonteinkruid.
Wat we zelf natuurlijk wel zien is dat watervogels waterplanten eten, en je ziet de laatste jaren dan ook steeds meer zwanen bijvoorbeeld tussen Hoorn en Edam. Fonteinkruid gedijd het beste in fosfaatrijke bodems, daarom komt het ook erg veel voor de in randmeren, als de bodem minder fosfaatrijk wordt heeft dat dus ook invloed op de groei.

Volgens de onderzoekers van de Wageningen Universiteit, Deltares en de Universiteit van Amsterdam zijn waarnemingen gebaseerd op 1 seizoen natuurlijk niet echt betrouwbaar omdat er altijd een behoorlijke fluctuatie in het voorkomen van soorten zit.

Maar het gaat de goede kant op, hoe helderder het water hoe diverser de vegetatie en soorten rijkdom, hopelijk is dit jaar het begin van een trend !

Het maaien van waterplanten op het IJmeer en Markermeer – dat voorgaande jaren altijd op 1 juli startte – wordt uitgesteld. De maaiboten liggen klaar om uit te rukken, maar zijn nog niet operationeel omdat de groei van de waterplanten op dit moment niet extreem groot is. Watersporters kunnen daarom voorlopig gewoon blijven varen.

“Deze situatie is nieuw voor ons”, vertelt Gerdina Krijger, regiomanager bij HISWA-RECRON, ondernemersorganisatie voor watersport en recreatie. “Andere jaren was de groei veel intensiever en stonden we rond deze tijd te popelen om te beginnen. Het heeft geen zin om het maaibudget nu al te spenderen.” Zodra de explosieve groei zichtbaar is, gaat de maaiers meteen aan de slag. Watersporters ondervinden namelijk veel last van de waterplanten: de wildgroei van de planten bemoeilijkt het varen en zwemmen.

Meer geld beschikbaar
Ieder jaar betalen gemeenten en provincies in het IJsselmeergebied een bijdrage om het maaien van de waterplanten mogelijk te maken. De stichtingen ‘Maaien Waterplanten Randmeren’ en ‘Maaien Waterplanten IJmeer en Markermeer’ (met onbezoldigde vertegenwoordigers uit jachthavens) coördineren de werkzaamheden en geven daarbij opdracht aan vissers voor het maaien.

Bron: persbericht HISWA RECRON

https://www.waterplantmelder.nl/overzicht-meldingen

Hier kan je zien wat de maaigebieden zijn en de meldingen van waterplanten.
Er is ook een app waarmee je meldingen kan doen, te vinden in de appstores van apple en google,

zeil ze !

Kees de Voogd